Toboła Bogdan Marian Franciszek, ur. 5 sierpnia 1924 w Ostrzeszowie, zm. 19 listopada 2003 w Pile
Inżynier budownictwa lądowego, nauczyciel, pedagog, działacz społeczny
Syn Franciszka Toboły uczestnika powstania wielkopolskiego 1918-1919 oraz II i III powstania śląskiego 1920, 1921, burmistrza Mikstatu 1929-1939 oraz pierwszego po wojnie prezydenta miasta Piły 1945-1947 i Heleny Anny Antoniny Kurzawskiej.
Szkołę powszechną ukończył w Mikstacie. Naukę w gimnazjum przerwała wojna. W czasie II wojny światowej pracował w Zarządzie Miasta Mikstatu , jednocześnie kształcąc się na tajnych kompletach. W lutym 1941 r. przyłączył się do ruchu oporu. Używał pseudonimu Daniel. Działał w Tajnej Organizacji Wojskowej, Związku Walki Zbrojnej, Armii Krajowej. Walczył w placówce „Plewiska-Mikstat” poznańskiego okręgu Armii Krajowej. Pełnił funkcję łącznika, uczestniczył w akcjach sabotażowych i działalności legalizacyjnej (wystawianie kenkart, przepustek, kart żywnościowych itp.). Aresztowany w lipcu 1944 r. zesłany został do obozu pracy przymusowej Miłkowice - Strachocice, skąd uciekł
w grudniu 1944 r. Brał udział w akcji AK "Burza" na terenie Mikstatu w styczniu 1945.
Do Piły przybył za ojcem, w sierpniu 1945 r. Od 1946 r. studiował w Poznaniu w Wyższej Szkole Inżynierskiej (późniejszej Politechnice Poznańskiej), którą ukończył w 1950 r. z tytułem inżyniera budownictwa lądowego. Jako student pracował początkowo w Urzędzie Miasta Piły, a od 1947 r. był nauczycielem w dwóch pilskich szkołach. Do 1949 r. uczył w Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącym - matematyki, fizyki i chemii, a do 1950 r. w Gimnazjum Krawieckim i Gospodarczym później Zespole Szkół Gastronomicznych – fizyki.
Od września 1948 r. był jednocześnie kierownikiem budowy nowego budynku dla Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego w Pile przy ul. Wincentego Pola . Zorganizował nowe pracownie fizyki i chemii w tej szkole.
Należał do osób dbających o systematyczne podwyższanie własnych kwalifikacji i kompetencji. W 1959 roku uzyskał uprawnienia do kierowania robotami budowlanymi oraz sporządzania projektów robót budowlanych i instalacyjnych. W 1963 r. ukończył podyplomowe studium ekonomiczne Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w Warszawie dla kadry kierowniczej przedsiębiorstw, a w 1968 r. – studium pedagogiczne z dyplomem kwalifikacyjnym nauczyciela szkół zawodowych. W 1993 r. na studiach podyplomowych w Akademii Rolniczo-Technicznej w Olsztynie nabył uprawnienia w zakresie z szacowania nieruchomości.
Od lipca 1950 do listopada 1978 pracował w przedsiębiorstwie budowlanym miasta, pełniąc różne funkcje od kierownika robót , głównego inżyniera przedsiębiorstwa od 1952, do dyrektora w latach 1963-1967 i 1975-1978. . W listopadzie 1978 z uwagi na stan zdrowia przeszedł na rentę inwalidzką, a w 1984 na emeryturę.
Jako kierownik budowlany uczestniczył w odbudowie dziesiątków zniszczonych zakładów pracy, fabryk, budynków użyteczności publicznej (lata 50.), w budowie i rozbudowie budynków mieszkalnych i osiedli mieszkalnych (lata 60. i 70.) przy ul. Bydgoskiej i na osiedlu Górnym. Wprowadził kompleksową mechanizację produkcji , rozpoczął montaż budynków z wielkiej płyty. Organizował i nadzorował rocznie około 60 obiektów budownictwa mieszkaniowego, przemysłowego i socjalnego w rejonie oddziaływania przedsiębiorstwa na terenie Polski Północnej i Wielkopolski.
Projektował wiele budowli i budynków w mieście, m.in. klasztoru oo. kapucynów przy kościele pw. św. Antoniego (wraz z wykonaniem, 1957-1959), Pilskiego Dom Kultury (w tym także sceny), pierwszego budynku Spółdzielni Mieszkaniowej przy ul. Śródmiejskiej, Szkoły Muzycznej (wraz z salą widowiskową), pogotowia ratunkowego (późniejszego szpitala), wieży telewizyjnej o wysokości 108 m.
Był współtwórcą szkolnictwa zawodowego, organizował szkółki murarskie i kursy doskonalenia zawodowego. Odpowiedzią Bogdana Toboły na potrzebę pilskiego budownictwa było utworzenie w 1963 roku, prowadzącej systematyczne kształcenie robotników budowlanych różnych specjalności, Zasadniczej Szkoły Budowlanej Przedsiębiorstwa Budownictwa Terenowego w Pile. Początkowo były to dwa oddziały (po 40 uczniów), kształcące młodzież w zawodach: monter instalacji sanitarnych, murarz-tynkarz i malarz budowlany. W 1965 utworzył ponadto Technikum Budowlane dla Pracujących. Później zakres kształcenia poszerzył o Średnie Studium Zawodowe dla Pracujących i Szkołę Mistrzów. W latach 1963 – 1967 godził funkcję dyrektora szkoły ze stanowiskiem dyrektora Przedsiębiorstwa Budownictwa Terenowego w Pile.
Zespołem Szkół nie tylko kierował do 1975 roku, ale uczył także przedmiotów zawodowych, projektował bazę pomocy naukowych i nadzorował praktyki, pisał artykuły na temat doskonalenia form i metod pracy w zakresie nauki zawodu.
W latach 1972 -1998 był biegłym z zakresu szacowania nieruchomości na liście biegłych Wojewody Pilskiego. Wykonywał, w latach 1972-1976, zadania biegłego sądowego w zakresie konstrukcji i wykonawstwa budowlanego przy Sądzie Wojewódzkim w Pile. W latach 1979-1989 przewodniczył Wojewódzkiemu Klubowi Dobrej Roboty Naczelnej Organizacji Technicznej w Pile. Był też członkiem Polskiego Stowarzyszenia Rzeczoznawców i Wyceny Nieruchomości - od chwili powstania w 1990 r.
Pracował społecznie. Przez kilka lat, począwszy od 1979 r., był członkiem Zarządu Ogrodów Działkowych im. Stanisława Staszica w Pile. Od 1979 r. działał w Polskim Związku Emerytów Rencistów i Inwalidów: w 1981 r. został przewodniczącym Zarządu Wojewódzkiego, jednocześnie będąc do 1990 r. członkiem Zarządu Głównego w Warszawie. Od 13 listopada 1999 r. w uznaniu wybitnych zasług – nadano mu tytuł Członka Honorowego Związku.
W 1983 r. współtworzył Towarzystwa Miłośników Miasta Piły. Od 1995 był członkiem Zarządu. Przez wiele lat przewodniczył komisji zajmującej się estetyką i ochroną środowiska. Organizował doroczne konkursy balkonów i ogródków przydomowych. Interesowały go najnowsze dzieje miasta. Dokumentował na taśmach foto i video uroczystości państwowe, religijne i patriotyczne. Ukochanie miasta przekazywał młodym pilanom podczas licznych spotkań z nimi. Był gawędziarzem w interesujący sposób opowiadającym o historii Piły. Będąc na emeryturze zajął się porządkowaniem domowego archiwum i dokumentowaniem dziejów rodziny. Chętnie udostępniał swoje zbiory, pewną liczbę z nich ofiarował pilskim muzeom.
Od 1990 r. był członkiem Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej i przewodniczącym Komisji Historycznej Oddziału w Pile.
Wyróżniony został wieloma odznaczeniami państwowymi, resortowymi i regionalnymi, w tym Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski Złotym i Srebrnym Krzyżem Zasługi. Za działalność wojenną uhonorowany Medalem Wojska Polskiego (Londyn 1948), Krzyżem Partyzanckim ( Warszawa 1982), Krzyżem Armii Krajowej (Londyn 1983), Krzyżem Weterana Walki o Niepodległość (Warszawa 1995), Patentem "Weterana Walk o Wolność i Niepodległość Ojczyzny” (2000) oraz stopniem kapitana Wojska Polskiego (Warszawa 1999).
W 1997 obdarzony został przez Towarzystwo Miłośników Miasta Piły godnością Członka Honorowego. 4 marca 1999 roku decyzją Prezydenta Miasta Piły wpisany został do Księgi Pamiątkowej Miasta za zasługi w odbudowie i budowie pilskich zakładów pracy, osiedli mieszkaniowych, organizacji szkolnictwa zawodowego oraz Domu Technika i działalność w Towarzystwie Miłośników Miasta Piły. W roku 2000 był laureatem plebiscytu mieszkańców "Pilanin XX wieku". 27 stycznia 2004 r. Rada Miasta Piły nadała Bogdanowi Tobole pośmiertnie godność Honorowego Obywatela Miasta Piły.
Jego zasługi na rzecz miasta Piły upamiętniają 2 tablice. 8 września 2012 r. z inicjatywy Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego Koło nr 9 w Pile oraz rodziny na budynku przy ul. Tucholskiej 9 w Pile odsłonięta została granitowa tablica pamiątkowa poświęcona Franciszkowi i Bogdanowi Tobołom, którzy w tym domu mieszkali. Kolejną tablicę ufundowaną przez syna Piotra odsłonięto 7 października 2013 u wejścia głównego do budynku Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 3 przy ul. Kilińskiego , której przed 50. był założycielem.
Z małżonką Gertrudą (z domu Pietz) dożył rocznicy 50. pożycia małżeńskiego. Był ojcem 4 dzieci: Danuty – lekarza, Ewy – nauczyciela, Małgorzaty – konstruktora, Piotra- przedsiębiorcy.
Kochał ludzi i przyrodę. Pracował na działce. Jego pasją było działanie. Zawsze powtarzał „nie wolno tylko żyć dla siebie” i „jak wspaniały jest człowiek, kiedy jest człowiekiem”. W tym duchu wychował swoje dzieci.
Bibliografia
Źródła
Uchwała Nr 1 Walnego Zebrania z dnia 17 kwietnia 1997 w sprawie nadania godności Członka Honorowego Towarzystwa Miłośników Miasta Piły; Uchwała Nr XVII/214/04 Rady Miasta Piły z dnia 27 stycznia 2004 roku w sprawie nadania honorowego Obywatelstwa Miasta Piły; Bogdan Toboła : laudacja/Maria Bochan// 4 marca 2004; Uchwała Nr 2 Walnego Zebrania Członków z dnia 31 maja 1995 w sprawie nadania
Archiwum rodziny Tobołów, Archiwum Towarzystwa Miłośników Miasta Piły
Opracowania
Piła z tamtych lat/Ewa Auer//Tygodnik Pilski.-1996, nr 8, s. 21; Symbol trwania/Bogdan Toboła, Marek Toboła, rozmawia Zuzanna Przeworska//Tygodnik Pilski.-1999, nr 7, s. 7 : il.; Bogdan Toboła : plebiscyt Pilanin XX wieku//Tygodnik Nowy.- 2000, nr 44, s.XI : il. ; Popieramy Tobołę i Bronieckiego/Zenon Jankowski// Tygodnik Nowy.- 2000, nr 44, s.10; Być miastu użytecznym : w 20-lecie Towarzystwa Miłośników Miasta Piły/Andrzej Milczyński//Piła : Towarzystwo Miłośników Miasta Piły.- 2002, s. 69; Bogdan Toboła (1924-2003) :z żałobnej karty//Tygodnik Nowy.-2003, nr 47, s. C 10 : il.; Nekrologi// Tygodnik Nowy.- 2003, nr 47, s. A 12; nr 48, s. C 14; Bogdan Toboła : wspomnienie/Karolina Smęda//Gazeta Wyborcza.- 2003, nr 295 : 19.12, s. 15; Bogdan Toboła: 1924-2003/Sylwetki znaczących pilan : wybór/Alicja Biela//Piła : Pedagogiczna Biblioteka Publiczna.- 2006, s. 124-126 ; il. ; Bogdan Toboła//pl.wikipedia.org
Opracował Michał Smęda
24 czerwca 1999, rozmawiali Maria Bochan i Józef Olejniczak